16 oktober 2025

Spelenderwijs werken aan agressieregulatie met Kookpunt

Cliënten met agressieproblematiek hebben intensieve behandeling nodig en die behandeling is complex. We hebben het dan over abstracte begrippen als impulscontrole, emotieregulatie en spanningsopbouw. Hoewel ze moeilijk te doorgronden zijn, vormen ze wel vaak de kern van veel behandeltrajecten. De vraag is dan ook: hoe maken we deze thema’s tastbaar? Hoe vergroten we inzicht en motivatie van cliënten?

De Waag vond hierop een oplossing die goed lijkt te werken: het kaartspel Kookpunt.

Het ontstaan van Kookpunt

Kookpunt is ontwikkeld als aanvulling op ons zorgprogramma ARopMaat en in 2020 bedacht door Floor de Nie, GZ-psycholoog bij de Waag. Hiermee won hij onze interne innovatie challenge.

Hij bedacht het omdat hij worstelde met het idee: cliënten boeken vooruitgang, maar hebben moeite om hun ontwikkeling uit te drukken. Velen hebben moeite het tastbaar te maken.

Ik herinner me een afsluitend gesprek met een cliënt na een intensieve behandeling. Ik vroeg hem wat ervoor zorgde dat hij een positieve verandering had doorgemaakt en wat hij uit onze behandelcontacten had gehad. Hoewel ik zag dat hij veel had geleerd - van een betere impulscontrole tot meer zelfinzicht - vond hij het moeilijk om dat onder woorden te brengen. Wat hij wél kon benoemen, was dat hij het fijn vond om een gesprekspartner te hebben. Dat raakte me. Ik dacht: hier valt nog zoveel te winnen.

~ Floor de Nie

Tegelijkertijd leerde Floor meer over serious gaming. Dat brengt spelelementen, gedragsverandering en kennisoverdracht samen waarbij deelnemers worden gestimuleerd om abstracte concepten beter te begrijpen en te onthouden.

Het kan zware, complexe of zelfs saaie onderwerpen behapbaar maken. Beelden blijven vaak beter hangen dan woorden. Het pakken van kaarten, het rollen van dobbelstenen: allemaal kleine handelingen die kunnen helpen om informatie vast te leggen.

Samen met Grumpy Owl Games ontwikkelde hij de variant die we nu kennen als Kookpunt.

Wat is Kookpunt?

In Kookpunt oefenen cliënten met de basisprincipes van ARopMaat. Samen met een behandelaar speelt de cliënt een dag na en voorkomen ze dat het kookpunt bereikt wordt. Het spel biedt de mogelijkheid om samen met de cliënt spelenderwijs inzicht en regie te krijgen over spanningsopbouw. Het biedt daarnaast de mogelijkheid om spanningsvolle situaties te ervaren en gericht te oefenen met het toepassen van vaardigheden.

Het spel is gekoppeld aan drie thema’s van de behandeling:

inzicht in spanning (met behulp van een spanningsthermometer)
ervaren welke obstakels zich kunnen vormen en hoe daarop te reageren
effect van gedrag op spanning

Verwachtte meerwaarde in behandeling

Kookpunt kan helpen de rode draad in de behandeling uit te zetten en vast te houden. Het helpt cliënten beter begrijpen hoe behandeling met ARopMaat helpt bij agressieregulatie. We verwachten dat het kan helpen in het vergroten van motivatie en commitment.

Flexibel inzetbaar

Kookpunt is ontworpen om in te zetten bij de bestaande ARopMaat-modules. Er zijn verschillende varianten te spelen, afhankelijk van het doel en de fase van behandeling.

Ervaringen met Kookpunt

Sinds de introductie in 2024 is het spel op verschillende locaties van de Waag geïntroduceerd. In 2025 geven we extra aandacht aan de implementatie van het spel op alle vestigingen van de Waag. Het spel blijkt breed inzetbaar en wordt bij zowel jeugdige als volwassen cliënten ingezet. Zowel van behandelaren als cliënten komt positieve feedback. Zo kwam naar voren dat het spel kan helpen om nieuwe behandeldoelen te formuleren en om meer inzicht te krijgen in de cliënt.

Ik heb het spel met 2 of 3 jongeren gespeeld. 1 was heel competitief en wilde winnen, dat was positief verrassend. Het is goed om gewoon te kijken wat er gebeurt, daarmee krijg je inzicht in de cliënt.

Gebruik binnen en buiten de Waag

Ook buiten de Waag is er belangstelling. Tijdens landelijke bijeenkomsten voor programmaverantwoordelijken ARopMaat is het spel geïntroduceerd bij andere organisaties die met dit zorgprogramma werken.

De focus ligt voorlopig op de implementatie van ‘Kookpunt’ bij ARopMaat. Op termijn kunnen mogelijk uitbreidingssets gemaakt worden om ‘Kookpunt’ ook toe te passen bij andere zorgprogramma’s, zoals bij het behandelen van huiselijk geweld, vermogensdelicten en seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Door via een spel te werken aan inzicht, zelfregulatie en motivatie, draagt Kookpunt bij aan een effectiever behandelproces. Dat maakt het niet alleen waardevol voor cliënten en behandelaren, maar ook voor verwijzers die duurzame gedragsverandering en maatschappelijke veiligheid willen creëren.