Promotie Eveline Schippers

Op 22 april 2024 promoveerde Eveline Schippers, onderzoeker en programmamanager bij de Waag, aan de Maastricht University met haar proefschrift 'How does sexual deviance develop?' Voor haar proefschrift onderzocht ze de oorzaken van ongewone seksuele interesses bij mensen die een seksueel delict pleegden of dreigden te plegen en bij ‘gewone’ mensen. 

Een fetisj voor ballonnen, genot door pijn, seksuele opwinding door te gluren naar mensen die zich omkleden in een pashokje. Voorbeelden van ‘ongewone seksuele interesses’. Meestal zijn het onschuldige interesses. Maar soms gaat het mis en gaan deze interesses over in grensoverschrijdend of zelfs strafbaar gedrag, zoals seksueel misbruik. Mensen die zo’n misdrijf plegen of dreigen te plegen, moeten goede behandeling krijgen. 

Duidelijke richtlijnen ontbreken
Op dit moment ontbreken nog duidelijke richtlijnen binnen de forensische psychiatrie voor het behandelen van ongewone seksuele interesses. Het is bekend dat deze interesses kunnen leiden tot seksuele misdrijven maar hoe wordt die kennis gebruikt tijdens behandeling? En is het mogelijk om ongewone seksuele interesses te veranderen? 

Onderzoeksmethode
Ongewone seksuele interesses kunnen onder andere veroorzaakt worden door ‘emotie-overdracht’ en problemen met normatieve seks. Emotie-overdracht verwijst naar het principe dat seksuele opwinding kan worden versterkt door emotie. Zo kunnen boosheid en stress, maar ook walging seksuele opwinding versterken. 

Om hierover meer te weten te komen, onderzocht Eveline dertig gezonde mannen. Zij bekeken allemaal neutrale én emotioneel geladen filmpjes. Vervolgens kregen ze genitale vibraties toegediend terwijl ze erotische filmpjes bekeken. Ondertussen werd hun seksuele opwinding gemeten met een spanningsmeter om de penis en via zelfrapportage. 

Vervolgens onderzocht Eveline bij bijna 1000 gezonde vrijwilligers of er clusters van ongewone seksuele interesses te onderscheiden zijn. Daarna richtte zij zich op ‘problemen met normatieve seks’ als verklaring voor ongewone seksuele interesses. Specifiek: hebben seksueel delinquente mannen met pedofilie overmatig veel seksuele interesse in kinderen óf zijn ze te weinig seksueel geïnteresseerd zijn in volwassenen? 

Tot slot onderzocht Eveline hoeveel aandacht er op dit moment is voor ongewone seksuele interesses in de behandeling van seksueel delictgedrag. Daarvoor bestudeerde ze de inhoud van de behandeling die op dit moment wordt aangeboden bij de Waag en onderzocht ze ongewone seksuele interesses bij 198 cliënten die een behandeling kregen in deze forensische polikliniek.

Drie belangrijke bevindingen

1. Ongewone seksuele interesses lijken in enige mate veranderbaar
   Veranderbare factoren, zoals leerprocessen, emoties en seksualiteitsproblemen, dragen bij aan het ontstaan van ongewone seksuele interesses. Deze factoren zijn goede aanknopingspunten om de sterkte van ongewone seksuele interesses te beïnvloeden in behandeling.
2. Emoties, waaronder angst en agressie, kan seksuele opwinding voor deviante prikkels vergroten
   Uit het onderzoek blijkt dat emotionele spanning kan overgaan in seksuele opwinding. Dit verklaart waarom bij sommige mensen de seksuele spanning oploopt door bijvoorbeeld pijn of het zien van vieze dingen. 
3. Te weinig ‘normale’ seksuele interesse vormt mogelijk risico
   Vergeleken met gezonde controlegroepen hebben mannen met pedofilie over het algemeen veel minder seksuele interesse in volwassenen én zijn overmatig geïnteresseerd in kinderen. Dit suggereert dat te weinig interesse in ‘gewone’ of ‘normatieve’ seks het risico vergroot op ongewone seksuele interesses en activiteiten. 

Lees en luister meer over dit onderwerp
Een samenvatting, met meer informatie en cijfers over het onderzoek, is te lezen in het IN PRESS proefschrift magazine.

Het volledige proefschrift is hier te lezen.

Eind vorig jaar namen we een aflevering op van Forensisch Spreekuur, de podcast van DFZS, met Eveline over dit onderwerp. Deze is hier terug te luisteren: